* اخیرا موضوع بازنشستگی کارکنان وزارت نیرو مورد توجه قرار گرفته است. لطفا در مورد سیاست کلی وزارت نیرو در این زمینه توضیح دهید.
موضوع بازنشستگی کارکنان در سازمانها از پیچیدگی خاصی برخوردار است. از یک طرف افرادیکه سالها کار کرده و از تجربیات خوبی برخوردارند برای سازمان یک سرمایه محسوب میشوند که نباید به سادگی آن را از دست داد و از طرف دیگر بازنشستگی باعث ایجاد فرصت برای جوانان برای بروز خلاقیتها و ایدههای جدید میشود؛ بنابراین تعادل بین این دو موضوع اهمیت دارد. نکته مهم دیگر اینست که معمولا کارکنان در سالهای پایانی کار خود معمولا مشاغل مدیریتی را اشغال میکنند و بهخاطر مزایای مادی و غیر مادی آن تمایلی به از دست دادن موقعیت فعلی خود ندارند و این باعث میشود میل به مقاومت در برابر تغییر در سازمان افزایش یابد که این مانع بزرگی برای تحول سازمانها محسوب میشود.
وزارت نیرو از وزارتخانههایی است که خوشبختانه از سابقه خوبی در منابع انسانی برخوردار بوده است، ولی به دلایل مختلف از جمله نکاتی که گفتم و همچنین اتکا به نیروهای باتجربه با انباشتگی مشمولان بازنشستگی مواجه شده بود. در راستای سیاستهای کلی نظام و همچنین رویکرد دولت و همچنین برنامههای وزیر محترم نیرو، از سال ۹۶ حرکت جدیدی در جهت چابکسازی و جوانگرایی در سطح بدنه کارشناسی و مدیریتی وزارت نیرو و همچنین شرکتهای زیر مجموعه آن آغاز شد که این حرکت همچنان ادامه دارد.
*این سیاست عملا چگونه اجرایی شده است؟
یکی از رویکردهایی که در اجرای سیاست جوانگرایی و چابکسازی مورد استفاده قرار گرفت موضوع استفاده از ظرفیتهای قانونی بازنشستگی کارکنان بود. در بخش دولتی همانطور که مطلعید ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری امکان بازنشستگی با اختیار دستگاه را پیشبینی کرده بود که عملا از آن نه تنها در وزارت نیرو بلکه در اکثر سازمانهای دولتی استفاده نشده بود. طبق این ماده دستگاه اجرایی میتواند کارمند خود را با داشتن حداقل ۳۰ سال سابقه خدمت برای مشاغل غیر تخصصی و ۳۵ سال برای مشاغل تخصصی با تحصیلات دانشگاهی کارشناسی ارشد و بالاتر یا حداقل ۶۰ سال سن و حداقل ۲۵ سال سابقه خدمت بازنشسته نماید. پس از ابلاغ این سیاست، عملا از سال ۹۷ این روند آغاز شد و در آن سال بیش از ۱۳۰۰ نفر با استفاده از این ظرفیت قانونی بازنشسته شدند در سال ۱۳۹۸ نزدیک به ۱۰۰۰ نفر بازنشسته داشتهایم و پیشبینی میکنیم با ادامه این روند در سال ۱۳۹۹ هم نزدیک به هزار نفر دیگر بازنشسته خواهیم داشت.
* بعضا گفته میشود بازنشستگی بیشتر متوجه بدنه کارکنان بوده و مدیران ارشد از آن در امان بودهاند. آیا این مطلب درست است؟
نه این ادعا درست نیست. با توجه به نکتهای که قبلا عرض کردم اهمیت تغییرات مدیریتی اتفاقا بیشتر است. آماری که اخیرا محاسبه کردیم هم این را نشان میدهد. نسبت بازنشستگی برای مدیران ارشد حدود ۱۴ درصد و برای مدیران میانی حدود ۸ درصد بوده است در حالیکه برای مدیران پایه حدود ۴ درصد و برای سایر کارکنان حدود ۲ درصد بوده است. با اینکه مدیران شایستهای حتی در سطح معاون وزیر یا مدیرعامل شرکتها داشتهایم که شاید از دست دادن آنها یک خسارت محسوب میشد و بعضا نگرانیهایی برای جایگزینی آنان اظهار میشد، ولی سیاست جوانگرایی و اینکه تبعیضی در نظر گرفته نشود باعث شد این حرکت بدون وقفه ادامه یابد. شواهد فعلی هم خوشبختانه نشان میدهد که سازمانها خودشان را با شرایط جدید تطبیق میدهند و چه بسا بعضا نیروهای جوانتر بهخوبی جای قدیمیترها را پر میکنند. لازم به ذکر است در جهت ترمیم و جایگزینی نیروهای متخصص و جوان با رویکرد شایسته گزینی، با تاکید وزیر نیرو از ابتدا انتخاب و انتصاب مدیران از طریق فراخوان در دستور کار قرار گرفته است و در اینجا هم در ابتدا این موضوع را در سطح حوزه ستادی وزارت نیرو به اجرا در آمده و به شرکتها تسری پیدا کرده است و به جرات میتوان گفت در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد مدیران ارشد حوزه ستادی از طریق فراخوان عمومی منصوب شدهاند.
*چه بازخوردی از این حرکت چه در بدنه وزارتخانه و چه خارج از آن داشتهاید؟
در مورد افرادیکه مشمول بازنشستگی قرار گرفتهاند طبیعتا مقداری گلایهمندی یا نارضایتی وجود داشته است. همچنین گفته شده بود که برخورد افراطی وزارت نیرو با بحث بازنشستگی موجب خروج نیروهای توانمند و متخصص شده و باعث آسیب دیدن بدنه تخصصی وزارت نیرو خواهد شد. اما در قبال آن جو مثبتی در بدنه وزارت نیرو و شرکتهای زیر مجموعه را شاهد بودهایم، چرا که فضای جدیدی برای تحرک سازمانی ایجاد شده است. این را هم در تماسهای مستقیم و هم در فضای مجازی شاهدیم. در سطح دولت نیز خوشبختانه این حرکت مورد تایید رییس جمهور قرار گرفت به نحویکه با دستور ایشان به سایر دستگاهها تعمیم پیدا کرد و گفته شد که از حرکت وزارت نیرو الگو برداری شود.
البته بعضا شکایاتی هم بهصورت کتبی و هم در فضای مجازی مطرح شده است که در بعضی شرکتهای زیرمجموعه بهصورت تبعیض آمیز برخورد شده و بعضی مدیران مشمول بازنشستگی هنوز بازنشسته نشدهاند که با همکاری دفتر بازرسی در حال بررسی موارد هستیم. لازم به ذکر است در برخی موارد علت بازنشسته نکردن تعدادی از کارکنان و یا مدیران تکمیل نبودن سوابقبیمه واریزی این افراد بوده است. همچنین یا اعتراضاتی از سوی برخی همکاران بازنشسته مبنی بر عدم برداخت پاداش سنوات بازنشستگی آنها اظهار شده است که علیرغم مشکلات مالی شرکتها تلاش همکاران برای پرداخت هر چه زودتر پاداش در جریان است.
*اخیرا بخشنامه بازنشستگی شرکتهای غیر دولتی هم ابلاغ شده است. لطفا در مورد سابقه و شرایط آن نسبت به شرکتهای دولتی توضیح دهید.
همانطور که مطلعید شرکتهای غیر دولتی وزارت نیرو که دارای بدنه کارگری میباشند طبق قانون کار و شرایط بازنشستگی آنان مطابق قوانین تامین اجتماعی است که بر اساس آن شرط بازنشستگی حداکثر بیمه واریزی ۳۵ سال و سن ۶۵ سال میباشد. خوشبختانه از گذشته برای جوان نگه داشتن بدنه سازمانی این شرکتها وزارت نیرو اقدام به ابلاغ بخشنامه بازنشستگی اختیاری نموده که در این بخشنامه افراد پس از رسیدن به سابقه ۳۰ سال و داشتن ۵۰ سال سن برای آقایان و ۴۵ سال سن برای خانمها به صورت کاملاْ اختیاری میتوانند اقدام به بازنشسته شدن خود نمایند و در قبال آن علاوه بر پرداخت پاداش سنوات قانونی به آنان، ۳۰ روز پاداش تشویقی دریافت میکنند.
اخیرا وزیر نیرو ویرایش جدید این بخشنامه را ابلاغ کردند که بر اساس آن بعضی استثناها که بیشتر برای مدیران در نظر گرفته شده بود و اتفاقا مورد اعتراض بسیاری از همکاران قرار داشت حذف شد ضمن اینکه سقفی برای مدت تعویق بازنشستگی در نظر گرفته شد.
در این مورد هم گلایههایی مبنی بر قطع شدن مزایای (اضافه کار و رفاهی) برخی همکاران که تمایل به استفاده از حداکثر ظرفیت قانونی بازنشستگی دارند ابراز شده است که باید یادآور شوم از آنجایی که پرداخت پاداش تشویقی و مزایای رفاهی جنبه انگیزشی دارد لذا این امر طبیعی است. در عین حال این معاونت آمادگی دریافت هرگونه انتقاد و پیشنهاد در این زمینه را دارد و تلاش میکند با رفع اشکالات احتمالی، به نحوی عمل کند که منافع همکاران مد نظر قرار گیرد و هم اینکه منافع سازمانی رعایت گردد. بهطور مشخص همکاران میتوانند ضمن ارسال نظرات به روشهای معمول، بهصورت مستقیم از طریق پست الکترونیک که در وب سایت وزارت اعلام شده است با اینجانب ارتباط برقرار کنند.