به گزارش برق نیوز،  سیستم تامین برق شامل بخش تولید، انتقال و توزیع است که اگر هر کدام از این بخش‌ها دچار اخلال شوند، خاموشی‌ها از راه خواهند رسید؛ خاموشی‌هایی که طبق تجربه‌های ثبت‌شده با تبعات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی همراه خواهند بود. پیک ۹۹ در راه است و مانند سال‌های گذشته این پرسش مطرح است که سیاست‌گذاران نیرو برای عبور موفق از این روزها که البته یک میهمان ناخوانده هم دارد چگونه عملیاتی خواهد شد؟ در پیک سال ۹۷ خاموشی‌های گسترده‌ای اتفاق افتاد اما در سال ۹۸ این خاموشی‌ها رنگ باخت و تامین برق پایدار کشور با کمک بارش‌های مطلوب باعث شد تابستان سال گذشته با کمترین خاموشی‌ها سپری شود. اما امسال کرونا این میهمان ناخوانده که تاکنون مزاحمت‌های زیادی برای بخش‌های مختلف اقتصاد کشور ایجاد کرده است، برخی معادله‌ها را در صنعت برق از جمله در بخش تعمیرات نیروگاهی هم برهم زده است. از سوی دیگر افزایش مصرف آب به شدت در بخش‌خانگی صعودی شده و نمای بارندگی‌ها هم نشان می‌دهد بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته با افت همراه بوده‌اند. رسانه تصویری اقتصاد ایران (اکو ایران) در گفت‌وگو با محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی این سوال را مطرح کرده است که باتوجه به «شیوع کرونا»، «تحریم‌ها»، «کمبود نقدینگی»، «نابسامانی بازار ارز»، «کاهش سرمایه‌گذاری»، «مصرف بی‌رویه» و «پایین نگه‌داشته‌شدن قیمت برق»، تابستان ۹۹ را چگونه بدون خاموشی خواهیم گذراند؟

طرزطلب در پاسخ به این سوال گفت: ما در سال گذشته برنامه‌ریزی مفصلی درحوزه تولید برق داشتیم. طبق ارزیابی‌ها به‌طور مجموع ۲هزار و ۹۱۱ مگاوات ظرفیت جدید به ظرفیت شبکه برق کشور صرفا درحوزه تولید نیروی برق حرارتی اضافه شد. این درحالی است که طبق برنامه‌های تعیین‌شده امسال هم قرار است قبل از پیک تابستانه، هزار مگاوات دیگر به این ظرفیت اضافه شود. پیش‌بینی ما این است که با توجه به روند مصرف برق و کاهش مصرفی که در تابستان سال گذشته بیش از یک درصد رشد نداشت، امسال هم اگر این همراهی توسط مصرف‌کنندگان صورت بگیرد، مشکل خاص و ویژه‌ای حداقل در تولید برق نخواهیم داشت و تابستان امسال را هم به سلامت پشت سر خواهیم گذاشت.

مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در پاسخ به این سوال که آیا شرایط کرونا روی بحث تعمیرات نیروگاه‌ها تاثیری نداشته است (با توجه به اینکه هر سال بحث تعمیرات در بازه اسفند تا اردیبهشت انجام می‌شود) اظهار کرد: یکی از مباحث مهمی که هر ساله در پیک مصرف برق به آن می‌پردازیم، بحث آمادگی واحدهای نیروگاهی است. هر سال بعد از اتمام پیک در شهریور ماه، برای پیک آینده برنامه‌ریزی می‌کنیم تا نیروگاه‌ها به‌صورت ۱۰۰ درصد آماده باشند. سال گذشته بعد از شهریورماه، برنامه‌ریزی شد ۹۵ هزار مگاوات نیروگاه حرارتی چه در بخش‌خصوصی و چه در بخش دولتی، تعمیراتشان انجام شود. این کار ادامه پیدا کرد اما سال گذشته با یک مشکل جدید در تامین سوخت مواجه شدیم. این موضوع باعث شد از گاز کمتری برای سوخت نیروگاه‌ها استفاده شود و به اجبار از سوخت مایع یا همان مازوت استفاده کنیم. همچنین مجبور شدیم برخی از برنامه‌های تعمیراتی را جابه‌جا کنیم تا این موضوع تامین برق در فصل پاییز و زمستان باتوجه به مشکلاتی که برای تامین سوخت به وجود آمده بود را با اختلال مواجه نکند. به گفته طرزطلب اما برنامه‌ها کمی به هم خورد. چراکه برنامه‌ریزی شده بود که از بهمن و اسفند برنامه‌های که عقب افتاده بودیم را جبران کنیم اما با شیوع ویروس کرونا مواجه شدیم. اما با تلاش‌های مضاعفی که در طول سه ماه گذشته از سوی دست‌اندرکاران صنعت برق صورت گرفت، عقب‌ماندگی‌ها جبران شد و درحال حاضر پیشرفت بالای ۹۰ درصد حاصل شده است. همچنین قرار است تا اوایل خرداد یا نهایت ۱۵ خردادماه، به‌طور کامل واحدهای حرارتی که ۶۷ هزارمگاوات ظرفیت در مدار دارند، آماده تولید برق شوند.

نقش خصوصی‌ها در پیک ۹۹

طرزطلب همچنین در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه امسال بخش‌خصوصی هم مانند سال‌های قبل در بخش نیروگاه‌ها همراه بخش دولتی برای تامین برق کشور خواهد بود، وضعیت‌شان را چگونه ارزیابی می‌کنید و آنها در زمان پیک ۹۹ چه نقشی قرار است ایفا کنند، اظهار کرد: نیروگاه‌هایی که در اختیار بخش‌خصوصی قرار دارد، همانند نیروگاه‌های دولتی بخشی از برنامه‌های تعمیراتی‌شان به‌دلیل شیوع کرونا عقب افتاده بود اما آنها هم اکنون در آمادگی مطلوبی به سر می‌برند. ۹۰ درصد پیشرفتی که در بخش تعمیراتی نیروگاه‌ها انجام شده، هم متعلق به بخش‌خصوصی است و هم دولتی. ۱۰ درصد باقی‌‌مانده هم قرار است حداکثر تا یک ماه آینده انجام شود تا آمادگی ۱۰۰ درصدی نیروگاه‌ها همانند سال‌های گذشته عملیاتی شود.مجری برنامه اکوایران در ادامه این گفت‌وگو از مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی پرسید: دو دیدگاه از سوی برخی کارشناسان مطرح می‌شود. برخی می‌گویند با توجه به شیوع کرونا فعالیت صنایع کمتر می‌شود و این موضوع به تنهایی به گذر از پیک تابستانه کمک خواهد کرد. اما در آن‌سو برخی می‌گویند اتفاقا به‌دلیل اینکه فعالیت کارخانه‌ها در فروردین و اردیبهشت کاهش داشته است، برای جبران این روزها، حجم بیشتری از فعالیت صنایع در خردادماه و همزمان با پیک را شاهد خواهیم بود. شما در این مورد چه نظری دارید و کدام دیدگاه را می‌پذیرید؟ در پاسخ به این سوال طرزطلب این‌گونه توضیح داد: از نظر من دیدگاه دوم به واقعیت نزدیک‌تر است. به این دلیل که آمارها هم نشان می‌‌دهد مصرف برق در صنایع نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده است. به‌رغم اینکه سال گذشته رشد پیک یک درصد بود اما در پاییز و زمستان رشد برق به ۸ درصد رسید. این درحالی است که در یک ماه گذشته هم این رویه ادامه داشته است؛ به‌رغم اینکه در تمام دنیا با توجه به شیوع کرونا مصرف برق کمتر شده اما ما شاهد رشد ۵/ ۳ تا ۴ درصدی مصرف برق در کشور هستیم. او افزود: این رشد عمدتا به رشد مصرف برق در صنایع و افزایش مشترکان برق بازمی‌گردد که نسبت به سال گذشته یک میلیون بیشتر شده است. این پیش‌بینی وجود دارد که با کاهش گستره کرونا در کشور، رشد مصرف برق در صنایع، مصارف خانگی و آموزشی و فرهنگی افزایش پیدا کند. پیش‌بینی ما این است که رشد مصرف برق نسبت به سال قبل را تجربه خواهیم کرد. ما آماده شده‌ایم برای اینکه در زمان پیک حداقل ۶۰ هزار مگاوات برق را از واحدهای مختلف به شبکه تزریق کنیم. پیش‌بینی این است که نسبت به سال گذشته، ۵۷ هزار و ۶۸۴ مگاوات به بیش از ۶۰ هزار مگاوات مصرف برق برسد.

مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در ادامه اضافه کرد: البته متولیان وزارت نیرو به‌دنبال این هستند که با مدیریت مصرف نگذارند بیش از یک درصد رشد برق صورت بگیرد، اما شرایط امسال نسبت به سال گذشته متفاوت است. متولیان برنامه‌ریزی کرده‌اند که امسال پیک‌زایی درحد ۴ هزار و ۸۰۰ مگاوات باشد که عدد بسیار قابل‌توجهی است که امیدواریم به آن دست پیدا کنند.

تعیین تکلیف صنایع پرمصرف

در ادامه این گپ و گفت این سوال مطرح شد که یکی از دغدغه‌هایی که کارشناسان صنعت برق دارند این است که صنایع پرمصرف عملا از برقی استفاده می‌کنند که با گاز سوبسیددار این برق تولید می‌شود. حتی بسیاری از آنها صادرات دارند و ارزآوری می‌کنند و با ارز محصولات‌شان را به فروش می‌رسانند. آیا صنایع همچنان باید از برق سوبسیددار استفاده کنند؟

طرزطلب با اشاره به اینکه حتما باید راهکاری برای این موضوع تعریف شود، اظهار کرد: سال گذشته با توجه به بررسی‌هایی که انجام شد و با توجه به مصوباتی که از قبل در قانون و برنامه پنجم و ششم تعریف شده بود، به تمام صنایع پرمصرف بالای ۵ مگاوات اعلام شد که در سال ۱۳۹۹ حتما باید گواهی ظرفیت جدیدی را برای مصرف خودشان از بورس تهیه کنند. او افزود: اواخر سال گذشته بود که بازار گواهی ظرفیت در بورس عملیاتی شد و تمام مصرف‌کنندگان بالای ۵ مگاوات براساس آن موظف شدند علاوه بر هزینه‌های عمومی انشعاب، هزینه برق‌رسانی را پرداخت کنند و این گواهی را از بورس خریداری کنند.

مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در ادامه گفت: یا خود صنعتگران متعهد هستند نیروگاهی احداث کنند و براساس نیروگاهی که احداث کردند، برق‌شان را به اختیار مصرف کنند یا اگر علاقه‌مند نیستند چنین کاری را انجام دهند، حتما این گواهی ظرفیت را باید از بورس خریداری کنند. اگر صنعتی نتواند این گواهی ظرفیت را ارائه کند، ما تکلیفی برای تامین برق آن واحد صنعتی نخواهیم داشت. امیدوار هستیم صنایع پرمصرفی که دارند از انرژی ارزان استفاده می‌کنند که موجب شده تعهدات بخش وزارت نیرو انباشته و بدهی‌های بخش‌خصوصی افزایش پیدا کند، با خرید این گواهی ظرفیت به ما کمک کنند. این اعدادی هم که از فروش گواهی ظرفیت احصا می‌شود، باید بابت تعهدات سرمایه‌گذاری انجام ‌شده به سرمایه‌گذاران ایرانی پرداخت خواهد شد.

اصلاح تعرفه یا افزایش تولید؟

یکی از بحث‌هایی که این روزها از سوی بیشتر فعالان بخش‌خصوصی مطرح می‌شود، این است که می‌گویند ما باید برای عبور از پیک‌زایی درحقیقت قیمت را اصلاح کنیم نه افزایش تولید را. اما برخی هم می‌گویند افزایش تولید مقدم بر اصلاح قیمت‌هاست. به نظر شما باید در بخش افزایش تولید تمرکز داشته باشیم یا اصلاح قیمت یا هر دو را باید در کنار همدیگر داشته باشیم؟

مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی پاسخ داد: باید هر دو موضوع را در کنار همدیگر پیش برد. باید اصلاح تعرفه‌ها صورت بگیرد و اقتصاد برق متوازن شود و درآمدها و هزینه‌ها با یکدیگر بخوانند. اما از سوی دیگر نمی‌توان به مقوله تولید بی‌توجه بود. کشور ما در هر صورت کشوری درحال توسعه است و موظف هستیم زیرساخت اصلی کشور که تامین برق است را فراهم کنیم. صرفا اینکه بخواهیم بر اصلاح تعرفه‌ها تکیه کنیم و بخواهیم با مکانیزم اقتصادی تعرفه‌ها بازار را متعادل کنیم به نتیجه نخواهیم رسید. به گفته مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی اصلاح تعرفه‌ها بسیار موثر خواهد بود، اما باید همزمان هم تولید افزایش پیدا کند و هم اصلاح تعرفه‌ها.

طرزطلب درمورد اینکه برای اصلاح تعرفه‌ها چه باید کرد؟ گفت: در بحث تعرفه‌ها باید تفکیکی برای پرمصرف‌ها و خوش‌مصرف‌ها قائل شویم. اگر ما پرمصرف‌ها را مشمول جریمه یا به عبارتی آنها را هم وادار به خوش مصرفی کنیم، قاعدتا در بخش‌خانگی بسیار موثر است. در بخش صنایع هم این روش را اجرا کنیم. این دو مکانیزم می‌تواند به ما کمک کند یک مقدار تعادل در بازار تولید برق برقرار شود. متناسب با آن هم وزارت نیرو خواهان آن است که تعرفه برق در بازار افزایش پیدا کند. چند سالی است که تعرفه برق در بازار برق ثابت مانده است و هیچ افزایشی را تجربه نکرده است. مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی افزود: این مسائل باید به‌صورت تدریجی اتفاق بیفتد و نباید شوک آنی به سیستم وارد شود. با یک برنامه‌ریزی دقیق می‌توان هم پرمصرف‌ها را خوش‌مصرف کرد و هم برق صنایعی که محصولات‌شان را صادر می‌کنند و به‌صورت غیریارانه‌ای به مصرف‌کنندگان می‌فروشند، به نحوی پول برق‌شان را دریافت کرد. کمک‌های دولت هم باید ادامه پیدا کند تا به تدریج به تعادل دست یابیم.

چه خبر از نیروگاه‌های فرسوده؟

اما یکی از انتقادهایی که همیشه مطرح می‌شود این است که نباید تنها در دوران پیک به‌دنبال حل مشکلات صنعت برق باشیم. به اعتقاد تحلیلگران نیروگاه‌هایی که بالای ۲۰ سال قدمت دارند، باید بهینه‌سازی و نوسازی شوند؛ چراکه این موضوع باعث ایجاد انگیزه در بخش سرمایه‌گذاری صنعت برق می‌شود. از مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در این برنامه پرسیده شد: آیا در این بخش برنامه‌هایی در دستور کار دارید؟ او پاسخ داد: اکنون راندمان نیروگاه‌ها خوشبختانه در پایان سال ۱۳۹۸، میانگین به ۵۴/ ۳۸ درصد رسیده و برنامه‌ریزی کرده‌ایم امسال از مرز ۳۹ درصد عبور کند.

مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در ادامه افزود: بحث دیگر که بسیار مهم است، بحث تامین سوخت برای نیروگاه‌ها است. با توجه به مصرف بالایی که نیروگاه‌ها از سوخت کشور دارند (تقریبا ۳۰درصد از گاز کشور را نیروگاه‌ها مصرف می‌کنند) و محدودیت‌هایی که در تامین سوخت مطمئن برای نیروگاه‌ها وجود دارد، این وظیفه ملی ما است که مصرف سوخت نیروگاه‌ها را بهینه کنیم و به عبارتی بحث راندمان نیروگاه‌ها را افزایش دهیم. به همین جهت یکی از برنامه‌هایی که از سال‌های گذشته دنبال می‌شده است این بوده که نیروگاه‌های فرسوده و بازنشسته را از مسیر تولید برق خارج کنیم و نیروگاه‌های جدیدی احداث کنیم. نیروگاه‌هایی که اکنون راندمانشان بین ۲۱ و ۲۲ درصد است. ما دو پروژه برای آنها تعبیه کرده‌ایم که نیروگاه ری و طرشت هستند.مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در رابطه با نیروگاه‌های دیگری که راندمان پایینی دارند گفت: برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است، اما حجم سرمایه‌گذاری برای این پروژه‌ها بسیار بالاست. فعلا از تهران این افزایش راندمان شروع شده است و به اصطلاح برای کاهش آلایندگی‌ها در تهران اقداماتی در دستورکار است.

او افزود: در رابطه با تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته است. بر این اساس حدود ۹واحد نیروگاه بخار به سیکل ترکیبی تبدیل شده‌اند و به‌زودی هم وارد مدار می‌شوند. در رابطه با بازتوانی نیروگاه‌ها هم، اقداماتی شروع شده بود هم برای کاهش مصرف آب و هم نوسازی نیروگاه‌ها، و در رابطه با رامین اهواز و مفتح همدان و بیستون هم برنامه‌هایی داریم. نیاز به منابع بالایی داریم. اول نیاز است که منابع مطمئن را جذب، بعد اقدامات را دستورکار قرار دهیم.

اما تا پایان سال ۹۹ پروژه‌ها و برنامه‌ها چه خواهند بود؟ مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی اظهار کرد: امسال برنامه‌ریزی شده ۲ هزار و ۱۸۰ مگاوات ظرفیت جدید به ظرفیت شبکه اضافه کنیم. سال گذشته نسبت به ۱۰ سال گذشته رکورد قابل قبولی بود که در ایجاد ظرفیت برق حادث شد. امسال هم اگر برنامه‌ها محقق شود عدد قابل توجهی خواهد بود. ما ۱۳ واحد نیروگاهی پیش‌بینی کرده‌ایم که امسال تکمیل کنیم. اتفاق خوبی که خواهد افتاد اینکه نیروگاه‌های راندمان بالا به‌صورت کامل وارد مدار تولید می‌شوند. ۴ نیروگاه از این نیروگاه‌ها در جاهای مختلف که ما دنبال می‌کنیم به‌صورت سیکل در شبکه خواهیم داشت. همچنین ۹ واحد بخار جدید هم اضافه خواهد شد.

مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی افزود: دغدغه‌ای که الان مطرح است، اینکه ما برای سال ۱۴۰۰ از امروز باید به فکر سرمایه‌گذاری‌ها باشیم. نگرانی عمیقی داریم با توجه به مشکلاتی که بخش‌خصوصی برایش در بخش سرمایه‌گذاری و بدهی‌ها به وجود آمده است. به‌دنبال راه‌حل‌هایی هستیم که ببینیم چگونه می‌توانیم این تعهدات را سبک‌تر کنیم. منابع دولتی محدود است و منابع خارجی هم به‌دلیل تحریم‌ها با مشکلات بسیاری مواجه است. ما شاید در زمان پیک سال ۱۴۰۰ از بخش تولید نگرانی کمتری داشته باشیم اما در سال‌های بعد از سال ۱۴۰۰ این نگرانی‌ها تقویت خواهد شد. مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی در ادامه افزود: تعهدات بخش‌خصوصی هر روز درحال افزایش است. نرخ ارز هم که افزایش یافت این تعهدات بیشتر و بیشتر سنگین‌تر شد. ما اکنون تعهدات‌مان به بخش‌خصوصی بیش از ۳۲هزار میلیارد تومان است. پیشنهادهایی را مطرح کرده‌ایم و امیدواریم این پیشنهادها مصوب شود تا بخش‌خصوصی را دوباره برای پروژه‌های جدید در کشور آماده کنیم. هرقدر در این زمینه تامل صورت بگیرد، آسیب آن کمتر خواهد بود.