برای تعیین ارزش حرارتی گاز طبیعی معادل‌های متفاوتی می‌توان تعریف نمود. به طور مثال هر متر مکعب گاز طبیعی به صورت متوسط 8600 کیلو کالری ارزش حرارتی دارد، امّا این مقدار اسمی است و ارزش حرارتی دقیق گاز طبیعی هر میدان گازی، تابع ترکیبات آن بوده و به طور کلی هر چه درصد متان در گاز طبیعی بیشتر باشد ارزش حرارتی آن پائین‌تر است .ارزش یک متر مکعب گاز طبیعی در شرایط استاندارد تقریباً به اندازه یک لیتر بنزین است و هر هزار متر مکعب گاز معادل 6.16 بشکه نفت ارزش حرارتی دارد.

تحلیل مصرف گاز سوخت کشور در سال ١٣٩٦ بیانگر این موضوع است که کمتر از ٣ درصد کل گاز مصرفی در کشور سهم مصرف سوخت پالایشگاه‌های گازی است. میانگین مصرف روزانه گاز پالایشگاه‌های گازی در کشور در سال 1396 در حدود ١٧ میلیون متر مکعب در روز بوده است در حالی‌که مقایسه این عدد با مصارف سایر صنایع بیانگر این واقعیت است که پالایشگاه‌های گاز کشور و سایر تأسیسات زیر مجموعه نفت تنها سهم ناچیزی از مصرف گاز را به خود اختصاص می دهند. به‌عبارت دیگر کل انرژی تولیدی در ایران صرف مصارف داخلی خواهد شد و سهم عمده از این مصرف به جای استفاده در صنایع تنها به به بخش خانگی اختصاص داده می‌شود.

با توجه به آمار، میانگین مصرف روزانه گاز در سال ٩٦ در نیروگاه‌ها، بخش خانگی و تجاری، کارخانجات سیمان و صنایع فولاد به ترتیب ١٨٥ و ٢٦٧ و ١٥ و ٢٣ میلیون متر مکعب در روز است. به عبارت دیگر میزان مصرف انرژی در بخش خانگی، حدودا 2.6 برابر مصرف در بخش صنایع عمده، 1.44 برابر نیروگاه‌ها و 16 برابر پالایشگاه‌ها است. برای درک بیشتر موضوع، اگر مقادیر مصرف گاز طبیعی در هریک از بخش‌های بالا را به به بشکه نفت خام معادل سازی کنیم، به طور روزانه معادل 1.64 میلیون بشکه نفت خام در بخش خانگی و 0.1 میلیون بشکه نفت خام در پالایشگاه‌ها مصرف می‌شود. علیرغم سهم ناچیز مصرف انرژی پالایشگاه‌های گازی نسبت به سایر صنایع و مصرف کننده‌ها، اقدامات بسیاری در راستای مدیریت مصرف سوخت در پالایشگاه‌های پارس جنوبی انجام شده است. با در نظر گرفت قیمت روز نفت اوپک معادل 66.5 دلار به ازای هر بشکه، ارزش اقتصادی سوخت مصرفی سالیانه 39 هزار و 981 میلیون دلار در بخش خانگی است. سهم مجتمع گازی پارس جنوبی در تولید معادل 69 هزار و 825 میلیون دلار سالیانه و سهم مجموع سایر پالایشگاه های گازی 29 هزار و 111 میلیون دلار است.

با توجه به آمار اعلام شده، 42% مصرف گاز در بخش خانگی و پس از آن 29% مصرف در نیروگاه ها است. سهم مصرف پالایشگاه‌ها حدودا 3% از این میزان است. به طور کلی نیز در هر پالایشگاه گازی به طور میانگین بین ٣ تا ٥ درصد گاز تولیدی که به خط صادرات ارسال می‌‌شود، توسط خود پالایشگاه مصرف خواهد شد.گاز برای چهار منظور در پالایشگاه استفاده میگردد:

1-تولید برق مورد نیاز پالایشگاه
٢-تولید بخار
٣-سوزاندن و استفاده از آن به عنوان نیروی محرکه کمپرسور صادرات گاز
٤- سوزاندن و استفاده از انرژی گرمایی آن

سهم هریک از این موارد به ترتیب ١٩ و ٢٦ و ٣٢ و ٢٣ درصد است که این اعداد با توجه به تفاوت پالایشگاه‌ها متفاوت است. پس بیشترین تجهیز انرژی بر در هر پالایشگاه گازی،کمپرسور صادرات گاز است. با توجه به این اطلاعات، بهترین راهکار جهت مدیریت مصرف سوخت و انرژی در یک پالایشگاه گازی بهینه سازی عملکرد کمپرسورهای صادرات گاز و استفاده از گازهای حاصل از سوختن که با دمای بین 450 تا 500 درجه از استک توربین کمپرسور خارج می‌شود و استفاده از سیکل ترکیبی است. همچنین مدیریت مصرف بخار، برق و سوخت نیز میتواند سهم مهمی در کاهش مصرف انرژی ایفا نماید. اما در کنار این موارد نکته اصلی برای کاهش مصرف و بهینه سازی انرژی توجه ویژه به بخش های پر مصرف گاز در داخل کشور است.

منبع: خبرگزاری تسنیم